|
تذكر ۱۱ جمادي الثّاني ۱۴۲۴ (۱۹/۰۵/۱۳۸۲)حضرت حاج دكتر نور علي تابنده گنابادي مجذوب عليشاه ارواحنا فداه ۱۹ مرداد ماه ۱۳۸۲ شمسي با توجّه به اين که فقراي خارج از کشور به مشايخ و بزرگان کمتر دسترسي دارند و بنابراين ممکن است استماعِ توضيحِ نادرستي که از بعضي از قواعد ديني و فقري بشود در آنها مؤثّر اُفتد، بدين جهت لازم دانستم براي همۀ اخوان و به خصوص اخوان ساکن خارج از کشور نکاتي را يادآوري کنم، و دربارۀ وضعيت مجالسي که به نام درويشي و عرفان در شبهاي دوشنبه و جمعه برقرار ميگردد، توضيحاتي بدهم: ۱- بنا به دستور صريح قرآن، از وقتي که اوّلين نماز در شب (نَه روز) جمعه ادا ميشود، يعني از غروب روز پنج شنبه و اوّل مغرب شب جمعه تا ظهر جمعه بايد کار دنيايي را کنار بگذاريد، و براي ياد خدا مجلس تشکيل بدهيد. آيۀ قرآن ميفرمايد: اِذا نوُدِي لِلصَّلوةِ مِن يَّومِ الجُمُعَةِ فَاسعَوا اِلي ذِکرِ اللهِ وَ ذَرُو البَيعَ[۱] البتّه منظور کار دنيايي است و الاّ هر کاري که با زندگي برادران در ارتباط باشد و صرفاً هدف آن کمک به برادران باشد دنيايي حساب نميشود. مثلاً کسي که تَبَرّعاً به خدمت بنگاههاي خيريه و اُمور خيريه ميپردازد، جمعه را نه تنها بايد تعطيل نکند بلکه ثواب اشتغالِ وي در آن روز بيشتر است. بنابراين به تعطيلي کار دنيوي در شبانه روز جمعه توجّه داشته باشيد. البتّه اوّل بار به مناسبت مقتضيات زمان جنگ، به دليل اين که در شبها حتّي المقدور چراغ روشن نباشد و همچنين تغيير ساعت، مقرّر شد که در روز يعني عصر پنج شنبه مجلس گرفته شود و بعداً نماز مغرب و عشاء که در شب جمعه واقع ميشود خوانده شود و آنگاه مجلس خاتمه يابد تا فقراء بخصوص خواهران زودتر امکان رفتن به منزل و رسيدگي به اُمور خانوادگي را داشته باشند. بنابراين نبايد تصوّر کرد که مجلس در روز پنج شنبه است بلکه مجلس در شب جمعه است. اين توجّه را داشته باشيد که همۀ روزهاي خداوند محترم است ولي مجلس فقراء شب جمعه است نه روز پنج شنبه. همين وضعيت براي شب دوشنبه نيز بايد رعايت شود. ۲- در مجلس فقراء غير از کتاب نثر که يکي از کُتبي است که اجازه داده شده است که قرائت ميشود و به منزلۀ درس عرفاني تلقّي ميگردد، از غزليات و اشعار بزرگان عرفان خوانده ميشود. اما اين که اين اشعار با صداي خوش و با قرائت خوانده شود، غنا محسوب نميگردد. کما اين که در مورد قرائت قرآن هم دستور دادهاند که قرآن را به آواز خوش بايد خواند. و روايت شده است که حضرت سجّاد عليه السّلام با چنان صداي ملايم و روحانياي قرآن را ميخواندند که هرکسي رد ميشد و ميشنيد بي اختيار مدّتي توقّف ميکرد. به همين دليل اين امر را نميتوان غنايي که شرعاً حرام است تلقّي کرد بلکه بالعکس، اين از قبيل مواردي است که بهتر است با صداي خوب خوانده شود. ۳- موسيقي عبارت است از تنظيم و هماهنگي اصوات. کما اين که هماهنگي رنگها در نقّاشي هنر ميآفريند. و هماهنگي و همراهي مصالح و مناظر در ساختمانها موجب هنر ميگردد. در صدا نيز اين وضعيت وجود دارد. نظم و هماهنگي اصوات را موسيقي ميگويند. البتّه موسيقي ممکن است دو نوع باشد: موسيقياي که انسان را به ياد خدا بيندازد، و موسيقياي که انسان را از ياد خدا دور کرده در شهوات فرو برد. آن موسيقياي که انسان را در شهوات فرو برد «غنا» ناميده ميشود. و غنا حرام است. و همين امر در مورد ساير هماهنگيهاي هنري يعني در نقّاشيها و عکّاسيها وجود دارد، کما اين که عکسها و نقّاشيهاي اماکن متبرّکه انسان را به ياد خدا مياندازد و نقّاشيهاي ديگر ممکن است از ياد خدا دور کند و مضرّ باشد. بنابراين موسيقي مطلقاً حرام نيست بلکه نوعي از موسيقي که غنا باشد حرام است، ولي به هر جهت چون آمادگي و امکان انحراف در موسيقي بسيار است و تشخيص حدّ حلال و حرام آن مشکل ميباشد، لذا بطور کلّي استفاده از هرگونه موسيقياي که با آلات موسيقي ادا ميشود و اصطلاحاً به آن ساز ميگويند، در مجالس فقري صحيح نيست. و در مجالس فقري فقط خواندن کتاب با آواز مُجاز است و غير از آن مجاز نيست، براي اين که انحرافاتي رخ ندهد. ۴- اين که گفته شده است که در دستورات درويشي و حتّي احکام شرعي رعايت اوضاع و احوال لازم است و با اوضاع و احوالِ متفاوت يعني اَزمنه و اَمکنۀ متفاوت دستورات فرق ميکند، در جزئيات و ظواهر اَمر است، و در اصولِ کلّي به هيچ وجه فرق نميکند. آنچه در بالا بيان شده هميشه به همين وضع است. البتّه ممکن است بنا به حالات بعضي افراد دستورات متفاوت باشد ولي آن تفاوتها شخصي است. و در مجالس فقري عموماً بايد به همان نحوي که بيان شد و تاکنون معمول بوده است، عمل شود. ۵- در مجالس فقري همواره بايد مجلس بانوان از آقايان جدا باشد. و براي تمام مدّت مجلس رعايت حجاب شرعي از ناحيۀ بانوان معمول گردد. اين مسألۀ حجابِ شرعي فقط براي مجالس عمومي نيست، و در هر حال بايد در مجالسي که به نام فقري است رعايت شود، کما اين که در شهر يا آباديها يا روستاهايي که عدّۀ کم از فقراء هستند و حتّي گاه همه اعضاي يک خانواده هستند، توصيه شده است که در شب جمعه و شب دوشنبه که به ياد خدا دور هم مينشينند، فرض نکنند که به هم محرم و مَحارم يکديگر هستند، بلکه آقايان جدا از خانمها بنشينند، و تمام مدّت مجلس رعايت حجاب شرعي را بنمايند. ۶- آنچه به عنوان تغيير اوضاع گفته شده است؛ به مناسبت دوران اَخير است و به مناسبت اين که: وَاَعِدّوُا لَهُم مَّا استَطَعتُم مِّن قُوَّةٍ وَ مِن رِّباطِ الخَيلِ تُرهِبوُنَ بِهِ عَدُوَّاللهِ وَ عَدُوَّکُم[۲] بايد همۀ اخوان از مرد و زن بر تحصيل علم و دانشي که متداول جامعۀ بشري است کوشش کنند و همچنين آمادۀ هرگونه اظهار نظر اجتماعي باشند. بدين جهت اگر در معاشرتها تغييراتي رُخ داده است، با رعايت تمام احکام شرعي در حدّ اين تغيير بايد گفت که؛ متناسب با اوضاع فعلي است و زايد بر اين نبايد تصوّر کرد. ۷- در مورد وجوه شرعيه بعضيها سؤال ميکنند که آيا ميتوانند شخصاً آن را مصرف کنند، و يا شخصاً به کساني که نياز دارند ادا کنند. بايد توجّه به احکام شرعيۀ قضيه داشته باشند. اگر به هريک از رسالههاي آقايان علماء مراجعه فرمايند، در آنجا مواردِ مصرف ذکر شده است، ولي لازم نيست که آن وجوه را توسّط کسي مصرف کنيد. البتّه اگر خودتان مطمئن باشيد که محلّ مصرف را پيدا کردهايد، صحيح است. در آن صورت ميتوانيد شخصاً خرج کنيد ولي بايد توجّه داشته باشيد که: - اولاً: اين محلّ مصرف براي رفع نيازهاي ضروري اشخاص است نه نيازهاي تَصَنُّعي. و بنابراين ممکن است شما بسياري از نيازهاي واقعاً غيرضروري را ضروري تشخيص بدهيد. - ثانياً: يکي از علل اين که معمولاً اين وجوه توسّط بزرگان به مصرف ميرسد اين است که اشخاص بسياري هستند که در ضروريات زندگي درماندهاند ولي بنا به آيۀ قرآن از شدّت تَعَفُّف، شما آنها را نميشناسيد، و در اين صورت آنها محروم ميشوند. به اين جهت است که اگر در يک جا جمع و مصرف شود امکان اين که اين اشخاص هم شناخته شوند، بيشتر است. - ثالثاً: نخواستهاند که دهنده و گيرندۀ وجوه مقابل بشوند، که خداي نکرده ريا بر دهنده غلبه کند ولو اندکي مُزد بخواهد. و شخصيت و حيثيت گيرنده هم شکسته نشود. و الاّ اگر يقين بدانيد که براي مصارف ضروري شخص است، و آنها را ترجيح بدهيد اگر به اندازۀ ضرورت هزينۀ ضروري اشخاص نيازمند، به آنها تقديم کنيد. و رعايت اين مطلب در دهنده و گيرنده هم بشود، اشکالي ندارد. ۸- موارد جديدي که در دستورات گفته ميشود، هرگاه در صحّت آن شک داريد، ممکن است سؤال کنيد ولي به عنوان تذکّر در دوران امروز لازم است که خود را از شرّ مُغرضين يا انتقاد کنندگانِ مُغرض در امان داشته باشيد. و بدين جهت فعاليت اجتماعي از اين حيث و به اين منظور ضرورت دارد. حاج دکتر نورعلي تابنده مجذوب عليشاه ۱۹/۵/۸۲ |
|||
|
